فصل سوم

 

روش تحقیق

 

۳-۱) مقدمه

 

در این فصل ابتدا جامعه­ آماری و نمونه­­ی آماری مورد بررسی قرار می­ گیرند و پس از آن به شرح و بررسی ابزار گردآوری داده ­ها، چگونگی جمع ­آوری داده ­ها، روش تحقیق و روش تحلیل داده ­ها پرداخته می­ شود.

 

۳-۲) جامعه­ آماری

 

جامعه­ آماری حاضر دانشجویان دانشگاه تبریز می‌باشد.

 

۳-۳) نمونه­ آماری

 

۳-۳-۱) حجم نمونه

 

درپژوهش­های کیفی از ابتدا نمی­ توان حجم نمونه را تخمین زد. با این حال در این پژوهش برای تعیین حجم نمونه از اشباع داده ­ها استفاده شد. بدین معنی که فرایند گسترش نمونه تا جایی ادامه یافت که دیگر هیچ داده جدیدی پدیدار نشد و به عبارتی داده ­ها به اشباع رسیدند. در این پژوهش با ۱۵ نفر از دانشجویان دانشگاه تبریز مصاحبه شد.

 

۳-۳-۲) روش نمونه گیری

 

در پژهش های کیفی روش نمونه گیری به صورت هدفمند می‌باشد. ‌بنابرین‏ در این تحقیق نیز هدفمند می‌باشد و در پژوهش های کیفی، تعداد نمونه ها مهم نبوده بلکه این تکرار و اشباع داده ها است که به غنای اطلاعات کمک می‌کند. ‌بنابرین‏ تا زمان اشباع شدن اطلاعات، روش نمونه گیری ادامه داشت. نمونه مورد نظر از بین دانشجویان دانشگاه تبریز انتخاب شد.

 

۳-۴) ابزار گردآوری داده ­ها

 

۳-۴-۱) اعتبار و قابلیت اطمینان ابزار پژوهش

 

در این پژوهش از سؤالات معطوف به هدف پژوهشی و همچنین، جهت دستیابی به اعتبار سؤالات مصاحبه از نظرات اساتید صاحب نظر استفاده شد. سؤالات مصاحبه به صورت نیمه سازمان یافته و هدف آن، کسب اطلاعات عمیق از دانش، مهارت و نگرش مصاحبه شونده می‌باشد.

 

۳-۴-۲) چگونگی جمع ­آوری داده ­ها

 

در این مطالعه­ کیفی به منظور درک تجربیات دانشجویان دانشگاه تبریز از برنامه درسی پنهان از ۱۵ دانشجو مصاحبه­ی نیمه سازمان یافته به عمل آمد. مصاحبه به عنوان یکی از اصلی ترین روش جمع‌ آوری اطلاعات در پژوهش کیفی شناخته شده است که موقعیتی را فراهم می‌کند تا شرکت کننده دیدگاه خود نسبت به دنیا را آنطور که تجربه کرده با بهره گرفتن از زبان و لغات خاص خود تشریح کند. هدف از این نوع مصاحبه استخراج پاسخ­ های شرکت کنندگان از عمق موضوع است، هدف مصاحبه پی بردن به آنچه در ذهن مردم است ‌می‌باشد. شروع هر مصاحبه با یک گفتگوی صمیمی و دوستانه برای کسب اعتماد آغاز می­شد و سعی می­شد مصاحبه­ ها در محیطی خلوت و با آرامش انجام شود. در آغاز مصاحبه رضایت شفاهی برای ضبط صدا اخذ شد و مصاحبه­ ها با وقت قبلی انجام شدند.

 

۳-۵) روش کار

 

۳-۵-۱) نوع روش تحقیق

 

با توجه به عنوان و هدف پژوهش و از آنجا که تحقیق کیفی روشی مناسب جهت توصیف تجارب افراد و معنابخشی به آن ها می‌باشد، پژوهش حاضر به صورت کیفی و از نوع پدیدارشناسی آن انجام شده است. هدف تحقیقات کیفی، ارائه درک عمیق از تجربیات و افکار و شرح و حال گذشته فرد است.

 

روش تحقیق پدیده شناسی، عبارت است از فرایند یادگیری و ایجاد معنی برای تجربه از طریق گفتگو با افرادی که تجربه را داشته اند (محمدخان کرمانشاهی، ۱۳۸۶). پژوهش پدیدارشناسی نوعی از پژوهش تفسیری است که کانون اصلی توجه و تمرکز آن، برداشت و تجربه انسان است. در این نوع پژوهش، برداشت‌های انسانی افراد مختلف به طور مجزا مورد بررسی قرار می‌گیرد و نتایج و توصیف های حاصل از این برداشتها، همان گونه که در تجربه افراد به طور مستقیم ظاهر می شود، بررسی می‌گردد (کشتی آرای، فتحی واجارگاه، کرایک، و فروغی، ۱۳۸۸).

 

۳-۵-۲) روش تحلیل داده ­ها

 

روش تحقیق کیفی و پدیدار شناسی ‌می‌باشد. فنومنولوژی ^[۲۹]یا پدیده­شناسی یک فلسفه و نیز یک روش تحقیق است و در رشته­ های جامعه ­شناسی و روانشناسی به عنوان یک عرصه­ تحقیق استفاده شده و می­ شود. هدف از تحقیق پدیده­شناسی ، توصیف تجربیات زندگی به همان صورتی است که در زندگی واقع ‌شده‌اند. پس از انجام مصاحبه و پیاده شدن بر روی کاغذ، متن آن­ها به صورت دقیق مورد تحلیل قرار گرفته است. برای تحلیل داده ­ها از روش پیشنهادی اسمیت استفاده می­ شود. اسمیت (۱۹۹۵) سه مرحله برای تحلیل داده ­ها در روش پدیدارشناسی پیشنهاد ‌کرده‌است:

 

1. 1. تولید اطلاعات

 

1. 1. تجزیه و تحلیل داده ­ها

 

1. تلفیق موردها

مرحله تولید اطلاعات دارای زیر مجموعه: ۱-انتخاب شرکت کنندگان(نمونه گیری) ۲- جمع‌ آوری داده ­ها ۳- رفتار با داده­­ها.

 

مرحله­ تجزیه و تحلیل داده ها شامل چهار مرحله­ زیر ‌می‌باشد :

 

۱- مرحله­ مواجهه­ اولیه : خواندن و بازخوانی یک مورد ۲- تشخیص و برچسب زدن به تم­ها

 

۳-لسیت­کردن و خوشه بندی تم­ها ۴-ایجاد یک جدول خلاصه­سازی

 

‌بر اساس این روش مورد تحلیل قرار ‌می‌گیرد( به نقل از ادیب حاج باقری، پرویزی و صلصالی، ۱۳۹۰).

 

بدین ترتیب که مصاحبۀ ما پس از ضبط بر روی فایل صوتی، بلافاصله خط به خط دست­نویس شدند و با مطالعه مقایسۀ نوشتارها ابتدا تم­های فرعی استخراج گردید، سپس با استمرار مقایسه و لحاظ کردن تفاوت‌ها و تشابه­ها تم­های کلی­تر استخراج شدند و در نهایت به همان شیوه و از طریق تلفیق، تم­های نهایی استخراج شدند.

 

در ابتدا متن مصاحبه­ ها را که روی کاغذ پیاده شده بود چند بار بازخوانی کردیم و بعد از آن ‌در مورد هر یک سؤالاتی که پرسیده شده بود نکات کلیدی و ایده آل آن را استخراج کردیم و پس از آن تم­هایی که به دست آورده بودیم را دسته بندی کردیم و بعد از آن ‌بر اساس مفاهیم آن­ها یک مضمون اصلی برای آن­ها نوشتیم .

 

فصل چهارم

 

تحلیل یافته ها

 

۴-۱) مقدمه

 

در این فصل، ‌بر اساس سؤال کلی تحقیق، اطلاعات و داده های گردآوری شده از طریق مصاحبه، با بهره گرفتن از روش تحلیل کیفی محتوا مورد تحلیل عمیق قرار گرفتند. این روش، یک روش استنباطی است که به صورت منظم و عینی به تعیین ویژگی های اطلاعات به دست آمده می پردازد. پس از این که مصاحبه ها انجام گرفت، متن مصاحبه ها تدوین شد. سپس سؤالات پژوهش در قالب مضمون بندی مشخص گردید و سپس تجارب هر یک از دانشجویان دانشگاه تبریز درباره برنامه درسی پنهان در حوزه درس تربیت بدنی مورد تحلیل کیفی قرار گرفت. درنهایت، ‌بر اساس جدول زیر “۴” مضمون اصلی و “۲۳” مضمون فرعی استخراج گردید که به ترتیب، تشریح آن ها در زیر آمده است:

 

 

 

۴-۲) جدول « مضمون های حاصل از مصاحبه با دانشجویان »

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مضمون­های اصلی مضمون­های فرعی