متغیرهای تحقیق

 

موضوعات تحقیق دارای مفاهیمی مجرد و ذهنی هستند. برای اینکه عملا تحقیق را انجام دهیم. مفاهیم باید به متغیر تبدیل شوند. مفاهیم وقتی به متغیر تبدیل می‌شوند که بتوانیم به آن ها مقدار و درجات آن ها را تعیین کنیم. همچنین باید بین متغیرهای وابسته، مستقل و کنترل و بین متغیرهای گسسته و پیوسته تفاوت قائل شد (ایران نژاد، ۱۳۸۲: ۴۷).

 

این تحقیق با عنایت به فرضیه‌ها و نوع پرسشنامه طراحی شده متغیرهای: مستقل، متغیر وابسته و میانجی را دارا می‌باشد که هر کدام متناظر با یکی از فرضیه‌ها هستند.

 

متغیر مستقل

 

متغیر مستقل، متغیری است که انتظار می رود تغییر در متغیر وابسته را توضیح دهد به عبارت دیگر متغیر مستقل، متغیر روشنگر است. فرض می شود که این متغیر علت تغییر در متغیر وابسته است (ایران نژاد، ۱۳۸۲: ۴۸).

 

در این تحقیق، متغیر مستقل عبارت است از: سیستم جامع یکنواخت کالا که اطلاعات و گزارشات لازم را جهت مدیریت و کنترل موجودی انواع کالا در انبارها را در اختیار مدیران مجتمع قرار می‌دهد تا از خسارت ناشی از کمبود کالا و همچنین انجام خریدهای بی‌رویه و انباشت سرمایه جلوگیری ‌نماید.

 

متغیر وابسته

 

می توان گفت متغیر وابسته نتیجه متغیر مستقل است. متغیر وابسته متغیر معیار نیز نامیده می شود (ایران نژاد، ۱۳۸۲: ۴۸). متغیر وابسته در این تحقیق، میزان رضایتمندی کاربران می‌باشند که این متغیرها متناظر با فرضیات تحقیق هستند.

 

متغیر میانجی (مداخله گر)

 

متغیری است که واسطه ای بین متغیر مستقل و وابسته قرار می‌گیرد. فرایند تهیه و تدارک کالا در این تحقیق به ‌عنوان متغیر میانجی است.

 

متغیرهای عملیاتی

 

سیستم جامع یکنواخت کالا

 

این سامانه با مدیریت و کنترل موجودی انواع کالاها در انبارهای صنعت نفت از یک طرف از کمبود کالا و خسارت‌های ناشی از آن جلوگیری کرده و از طرفی با دادن اطلاعات درست و بهنگام از این موجودی ها از خریدهای بی‌رویه و در نتیجه انباشت سرمایه ممانعت می‌کند (فن آوری اطلاعات و ارتباطات وزارت نفت^[۱۳] (فاوا) ، ۱۳۹۳).

 

رضایت مندی کاربران

 

رضایتمندی عبارت است از احساس و یا نگرش نسبت به یک محصول یا خدمت بعد از استفاده از آن (جمال^[۱۴]، ۲۰۰۹).

 

کیفیت همان چیزی است که مشتری می‌گوید. یعنی باید درست همان چیزی که او می‌خواهد به او داده شود. ‌بنابرین‏ رضایت مصرف کننده بستگی به کیفیت کالاهای ما دارد (سازمان بهره وری سنگاپور. ۱۳۷۶).

فرایند تهیه و تدارک کالا

 

هدف تامین کالای مورد نیاز واحدها و اطمینان از تطابق محصول خریداری شده با الزامات مشخص شده خرید می‌باشد، که شامل کلیه سفارشات مواد، قطعات یدکی، ابزارهای مصرفی، کالاهای سرمایه ای و خرید خدمات می‌باشد (محمد آقایی تالاری، ۱۳۹۱).

 

ارزیابی عملکرد

 

به فرایند پیچیدۀ سنجش، ارزش گذاری و قضاوت در خصوص عملکرد اطلاق می شود. به فرایند سنجش و اندازه گیری و مقایسه میزان و نحوه دستیابی به وضعیت مطلوب و مورد نظر اطلاق می شود (انواری رستمی، علی اصغر. ۱۳۸۶).

 

بهبود مستمر فرآیندها

 

فلسفه ای است که دمینگ^[۱۵] آن را این گونه توصیف می‌کند” اقدامات بهبود که موفقیت را افزایش و شکست را کاهش می‌دهد”. رویکردی است که به طور مستمر اهداف بالاتری را برای یک فرایند تعریف خواهد نمود. به عبارت دیگر بهبود فرایند، یعنی بهبود تمامی اقدام­ها در سطوح مختلف کاری و یا بررسی نیازهای کارکنان، مشتریان و در نهایت برطرف کردن مشکلات و افزایش سطح رضایتمندی وکاهش میزان خطا است. به طور کلی بهبود فرایند ‌به این معنی است که ما چگونه می‌توانیم کارهایمان و روند انجام کار را بهتر از قبل انجام دهیم.

 

مدیریت زنجیره تامین کالا

 

مدیریت زنجیره تامین کالا شامل مجموعه عناصر تامین کنندگان، تهیه کنندگان سرویس لجستیک^[۱۶]، سازندگان، توزیع کنندگان و فروشندگان است که جریان های مربوط به مواد خام، محصولات و جریان اطلاعاتی در بین این عناصر وجود دارد (کوپژاک^[۱۷]، ۱۹۹۷).

 

 

 

‌پاسخ‌گویی‌

 

علاقه مندی به فراهم ساختن خدمت مناسب و در کل کمک به مشتریان، احساس مسئولیت کردن (ریاحی و الوانی، ۱۳۸۲: ۴۳)

 

استفاده از نظرات ارباب رجوع، تمایل به حل سریع مشکلات ارباب رجوع (عالی، ۱۳۸۱: ۷۰)

 

خدمات پشتیبانی

 

فرآیندی است که به طور غیرمستقیم و با تأمین منابع مورد نیاز فرآیندهای اصلی در جهت تأمین نیازها و انتظارات مشتری های نهایی عمل می‌کند.

 

رابط کاربر

 

رابط کاربر نقش اصلی تعامل بین کاربر با نظام رایانه ای را برعهده دارد و از اهمیت فراوانی در فرایند جستجو و بازیابی اطلاعات بر خورداراست (عباس پور، ۱۳۸۵).

 

رابط کاربر محیطی در نظام های رایانه ای اعم از سایت ها، پایگاه ها، نرم افزارها و مانند آن ها که میان ماشین و کاربر تعامل ایجاد می‌کند، یعنی انتقال اطلاعات از کاربر به نظام و بالعکس (یوو^[۱۸]، ۲۰۰۲).

 

انعطاف پذیری

 

یعنی نرم‌افزار با توجه به سطح مهارت، ویژگی ها و نیازها، راه های مناسبی را برای رسیدن پاسخ در اختیار می‌گذارد.

 

سرعت

 

تنظیم فرایند ارائه خدمات جهت حذف اقدامات اضافی و تکراری

 

تحویل به موقع کالا یا خدمت (ریاحی و الوانی، ۱۳۸۲: ۴۱)

 

دقت

 

درستی و صحت در خدمات ارئه شده

 

تلاش مدیریت در جهت کاهش خطا ها(ریاحی، ۱۳۸۲: ۶۸)

 

تدابیر کنترلی و پیشگیرانه برای جلوگیری از اشتباهات و مراجعات مکرر(خاکی، ۱۳۷۹: ۲)

 

سادگی^[۱۹]

 

سادگی عبارت است از درجۀ توافقی که افراد مختلف در روشن بودن معانی مفهوم دارند.

 

کیفیت

 

کیفیت عبارت است از مجموعه جنبه ها و ویژگی های یک فرآورده یا خدمت که عامل تعیین کننده ای برای ‌پاسخ‌گویی‌ به نیازهای تصریحی و تلویحی از پیش تعیین شده به شمار می رود. این مجموعه، عواملی مانند ایمنی، نحوه کار، قابلیت اتکا، به موقع بودن، ارزشمندی و کارایی یک فرآورده یا خدمت و همچنین فعالیت های مربوط به تولید آن را در برمی گیرد (زمردیان، ۱۳۷۳: ۴۰).

 

فصل دوم: ادبیات پژوهش

 

• • بخش اول: مبانی نظری متغیرها (سیستم جامع یکنواخت کالا، فرایند تهیه و تدارک کالا، رضایتمندی کاربران)

 

• • بخش دوم: پیشینه تحقیق

 

• • چارچوب نظری تحقیق

 

• مدل مفهومی تحقیق

 

نمای کلی سیستم جامع یکنواخت کالا

 

این سیستم که در مقایسه با نرم افزارهای فنی و بازرگانی بین‌المللی به عنوان یکی از پیچیده ‌ترین سیستم ها محسوب می‌گردد، تماما توسط کارشناسان و متخصصین ایرانی در صنعت نفت طراحی، ساخت و پیاده سازی شده است.

 

مشخصات کلی و زیرسیستم های این سیستم به قرار زیر می‌باشد:

 

• • تعداد زیرسیستم های طراحی شده: ۲۰ زیر سیستم اصلی

 

• • تعداد برنامه های نوشته شده: متجاوز از ۳۵۰۰ برنامه به زبان نسل چهارم

 

• • سکوی سخت افزاری آی بی ام مین فریم^[۲۰] و قابل اجرا روی سایر رده‌ها و مارک های رایانه اعم از مینی و ریز رایانه

 

• • سکوی نرم افزاری: AD/Advantage

 

• • پیاده شده در انبارها: متجاوز از ۱۲۰ انبار در سراسر کشور

 

• • تعداد اقلام تحت پوشش (درحال حاضر): ۱۸۰۰۰۰۰ قلم

 

در پژوهشی که توسط جنسن^۲، تامسون^۳، هاستد^۴،۲۰۰۶ در دانمارک انجام شده است اکثر افراد مورد مطالعه زنان ۴۵ تا ۶۶ سال متاهل بودند. ۵۴% از این افراد حداقل ۵ سال از درد مزمن رنج می‌برند و اکثر آن ها از دردهای نوروپاتیک رنج می‌برند و محل آن اکثرا کمر می‌باشد. همچنین در مطالعه ای که در سال ۲۰۰۲ در همین مرکز انجام شده است نیز اکثر شرکت کنندگان خانم های متاهل بودند که نشان می‌دهد که زنان در خطر بیشتری نسبت به آقایان از نظر مشکلات جسمی و روحی قرار دارند و با سطح تحصیلات و وضعیت تاهل رابطه آماری معنی داری ندارد و درد سوماتیک در دهه سوم زندگی به بعد در افراد بدون تحصیلات عالیه و بیکار بیشتر دیده می شود.


۱٫ Howking 3. Thomson

۲٫ Jensen 4. Hoisted

در مطالعه دیگری که در نروژ، توسط دیسویک^۱ و همکاران در سال ۲۰۰۳ انجام شده است میانگین سنی افراد ۴۷ سال بوده است که اکثرا خانم و متاهل بوده اند و اکثر آن ها بالای دیپلم هستند، ۲۱% دارای کار تمام وقت و یا نیمه وقت می‌باشند میانگین مدت دوره درد در این بیماران ۱۰ سال بوده است و ۵۶% از آن ها از دردرهای عضلانی اسکلتی رنج می‌برند، ۴۸% از آن ها از مقادیر کم مسکن ها و ۵۲% از مقادیر زیاد مسکن ها استفاده می نمایند.

سوزا^۲ و همکاران در سال ۲۰۱۱ کیفیت زندگی مبتلایان به دردهای مزمن لگنی را مورد مطالعه قرار دادند جامعه آماری این مطالعه شامل ۵۷ بیما ر مبتلا بود که میانگین سنی این افراد ۲۵-۴۸ سال بود. برای بررسی کیفیت زندگی این افراد از پرسشنامه WHOQOL استفاده شد. برای بررسی میزان شدت درد در این بیماران از معیار ۰-۱۰ استفاده کردند که نمره ۰ به افراد بدون درد داده می شد و نمره ۱۰ بالاترین درد ممکن را در این بیماران نشان می‌داد. برای نمره دهی به میزان کیفیت زندگی طی آنالیز جواب های پرسشنامه ۲۶ سوالی نمرات ۱-۵ مورد بررسی قرار گرفت که هر چه جواب ها به سمت ۵ پیش می‌رفت نشان دهنده برخورداری از کیفیت زندگی بهتر بود. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که افرادی که از شدت درد بیشتری رنج می‌برند از کیفیت زندگی پائین تری برخوردارند.




۱٫ Dysvick

۲٫ Souza

در مطالعه دیگری که بارسلوز^۱ و همکارانش در سال ۲۰۱۰ بر روی زنان مبتلا به دردهای مزمن لگنی انجام شد، با بررسی ۳۰ زن مبتلا به درد مزمن لگنی و ۲۰ زن سالم در گروه کنترل، کیفیت زندگی این زنان را با پرسشنامه ۳۶- SF مورد بررسی قرار دادند. همچنین شدت درد در این افراد را با معیارهای قابل قیاس دیداری مد نظر قرار دادند که پس از بررسی نتایج حاصله پیشنهاد کردند که شدت درد و افسردگی در این بیماران رابطه معکوسی با کیفیت زندگی این افراد داشت به طوری که افرادی که درد بیشتری داشتند نسبت به گروه کنترل از کیفیت زندگی کمتری برخوردار بودند و درمان شدت درد و افسردگی به بهبود کیفیت زندگی این افراد کمک بسزایی کرد.

در بسیاری از دیگر مطالعات عوامل مختلفی در میزان تاب آوری و چگونگی کیفیت زندگی مبتلایان به درد مزمن بررسی شده است مثلا در سال ۲۰۱۱، باسینسکی^۲ و همکارانش اثر اعتقادات دینی را بر کیفیت زندگی و تاب آوری این بیماران بررسی کردند. در این مطالعه ۹۲ بیمار مورد مطالعه قرار گرفت که شامل ۳۷ زن و ۵۵ مرد می شد، که کل جامعه مورد مطالعه ۲ گروه را شامل بود، یک گروه شامل ۵۷ نفر از بیمارانی بودند که به باورهای دینی پایبند بودند و گروه دیگر شامل ۳۵ نفر از بیمارانی بودند که اعتقادی به باورهای دینی نداشتند. کیفیت زندگی این افراد با پرسشنامه ۳۰ QLQC – مورد بررسی قرار گرفت و شدت درد نیز با معیارهای دیداری رده بندی شد. به دنبال آنالیز داده ها نتایج نشان داد افرادی که پایبند به باورهای دینی بودند از تاب آوری بالاتری برخوردارند. از طرفی در این مطالعه پس از مدتی برای کاهش درد بیماران هر دو گروه از داروهای مسکن استفاده کردند و دوباره کیفیت زندگی این دو گروه را بررسی کردند و مشاهده شد افراد با باورهای دینی که تحت درمان با داروی مسکن قرار گرفتند از کیفیت زندگی بهتری برخوردار خواهند بود.



۱٫ Barcelos

۲٫ Basin ´ski

در مطالعه ای که لیم^۱، پیترز^۲، ولاین^۳، کلیف^۴ ۲۰۰۵، بر روی ۱۲۰۸ بیمار مبتلا به درد مزمن انجام دادند، از بیماران علاوه بر پرسشنامه های(MPQ⁵)،(PCCL⁶)،(PCS⁷)و(Rand list-36)،سایر اطلاعات دموگرافیک مانند شدت درد، مکان درد در بدن، علت درد گرفته شد. نتایج پژوهش مشخص کرد که بین مدت زمان ابتلا به در و کیفیت زندگی رابطه معنا داری وجود ندارد، اما نتایج پژوهش نشان داد که زمانی که بحث درمان باشد طول مدت درد می‌تواند به عنوان یک عامل تاثیر گذار باعث بالا رفتن کیفیت زندگی می شود.

حیدری نژاد و همکارانش در سال ۲۰۱۱، چگونگی کیفیت زندگی مبتلایان به سرطان را مورد بررسی قرار دادند. کل جامعه آماری آن ها شامل ۲۰۰ فرد مبتلای بالای ۱۸ سال سن بود، برای بررسی کیفیت زندگی از پرسشنامه ۳۰ QLQC – استفاده شد. نتایج نشان داد که آنچه بر کیفیت زندگی این افراد نقش عمده ایفا می‌کند، نوع درمان مناسب و شیوه های مؤثر درمانی می‌باشد، و این نوع مقابله با بیماری است که تاب آوری را در این افراد زیاد کرده و به بهبود زندگی شان کمک می‌کند. همچنین نتایج نشان داد که کیفیت زندگی در افرادی که درد نداشتند نسبت به بیمارانی که درد داشتند در سطح بسیار بالاتری بود. از طرفی آنالیز داده ها بیانگر رابطه چشمگیر بین نوع سرطان و شدت درد در ضعف و ناتوانایی این بیماران بود، در حالی که سایر اطلاعات دموگرافیک نیز شامل: سن، تحصیلات، میزان درآمد و… ارتباط چشمگیری با کیفیت زندگی این بیماران داشتند.

۱٫ Lame

۲٫ Peters

۳٫ Velayen

۴٫ Kleef

۵٫ McGill Pain Questionnaire

۶٫ Pain Coping & Cognition List

۷٫ Pain Catastrophising Scale

شییربل^۱ و همکارانش در سال ۲۰۱۱ کیفیت زندگی مبتلایان به التهاب روده را مورد بررسی قرار دادند. جامعه آماری این گروه شامل ۳۳۴ فرد مبتلا بین سنین ۸۰-۱۸ سال بود. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که آنچه به عنوان عامل اصلی تاثیر بر کیفیت زندگی این افراد است شدت درد موجود در هر فرد می‌باشد، چرا که جامعه مورد مطالعه این گروه شامل افرادی بودند که شدت درد در آن ها متفاوت بود، به طوری که یکسری از افراد مورد مطالعه مورد عمل جراحی قرار گرفته بودند که انجام عمل جراحی در این نوع بیماران منجر به کاهش درد در این افراد می شد که تنها در زنان باعث بهبود کیفیت زندگی شده بود.

الاندر^۲ و همکارانش در سال ۲۰۰۹ کیفیت زندگی و رابطه آن با تاب آوری در ۲۰۹ بیمار مرد مبتلا به هموفیلی که از درد مزمن مفاصل رنج می بردند را مورد بررسی قرار دادند. با بررسی نتایج بیان کردند که شدت درد نقش عمده ای در چگونگی کیفیت زندگی این افراد دارد. همچنین افراد تاب آور از میزان سلامت جسمی و روانی و کیفیت زندگی بالاتری برخوردار خواهند بود.

 

فرصت مدار بودن به دو معنا قابل تصور است که در یکی از آن ها همه جرایم فرصت مدار هستند، ‌بنابرین‏ ایراد مذبور حل شده خواهد بود. در این مفهوم، فرصت مدار یعنی این که ارتکاب جرم در کنار سایر عناصر (وجود مرتکب عدم مانع) به وجود یک هدف یا آماج مناسب یا همان فرصت نیز نیاز دارد و ‌بنابرین‏ همه جرایم فرصت مدار هستند، اما آن چه منظور نظر خدشه کنندگان به رویکرد پیشگیری وضعی است، فرصت مدار در معنی دیگر آن به مفهوم کسب سود مالی است؛ یعنی آن دسته از جرایمی که ارتکاب آن ها نوعاً تابع به وجود آمدن فرصت مناسب به معنی جذب سود (عموماً مادی) با ضرر و خطر کمتر برای مرتکب است. به بیان دیگر تا فرصت مناسب، قابل دسترس، سودمند و بی خطر برای مرتکب فراهم نگردد وی دست به ارتکاب جرم نمی زند و برای او فرقی ندارد که از بین اهداف سودمند موجود کدام را انتخاب کند.

 

آن چه مهم و مطلوب مرتکب است، سودمند بودن هدف، بی ضرر بودن یا کم ضرر بودن حمله به آن و همچنین سهل الوصول بودن سود مورد نظر است. به چنین جرایمی اصطلاحاً جرایم «سودمدار» یا«طریقی و ابزاری» گفته می شود. بدین دلیل که ارتکاب آن ها ابزار و طریقی است برای رسیدن به سود که عمدتاًً سود مادی است. این درست برخلاف مواردی است که در آن ها فرصت در مفهوم اول موردنظر است و مطلوب مرتکب چیزی است که فقط در یک فرد یا محل یا زمان خاص یافت می شود و هدف از ارتکاب آن ها نیز غالباً جلب منفعت مادی نیست. ‌به این گونه جرایم اصطلاحاً جرایم «غیرسودمدار» یا «موضوعی یا نمادین» اطلاق می‌گردد، زیرا هدف از ارتکاب آن ها غالباً یا ظاهراًً کسب سود مادی نیست بلکه خود وقوع جرم یا عملی کردن نقشه مجرمانه ‌در مورد مجنی علیه معینی موضوعیت دارد. به عبارت دیگر، ارتکاب این گونه جرایم عادی است از آن چه در مافی الضمیر مرتکب می گذرد. ذکر مثالی برای روشن تر شدن بحث بسیار مفید خواهد بود. مثال بارز جرایم فرصت مدار در معنی دوم جرم سرقت و مانند آن است و جرم قتل با سبق تصمیم، جرایم غیرفرصت مدار در معنی دوم فرصت است.

 

در جرم اول هدف نهایی مرتکب تحصیل سود مالی است که از ربودن هر هدف مادی حاصل می شود و چنین اهدافی فراوانند و اگر یکی غیرقابل دسترس بود و یا دسترسی به آن دارای خطر و ضرر زیادتری نسبت به دیگری بود، مرتکب به سراغ هدف جایگزین خواهد رفت. اما در مثال قتل (در اغلب موارد و نه همه آن ها) قاتل به دنبال شخصی خاص با توجیه خاص است و همه افراد به عنوان هدف قتل در نظر او بالسویه نیستند بلکه قاتل مثلاً به دنبال همسر خائن خود است یا به دنبال قاتل فرزند خود، نه به دنبال هر همسری یا به دنبال هر قاتلی. اگر تصور محاسبه سود (یعنی رسیدن به مطلوب) و اجتناب از خطر و ضررهای احتمالی ‌در مورد اخیر نیز معقول و غالباً بدیهی است اما به نظر می‌رسد تا زمانی که مرتکب به مطلوب موردنظر خود نرسد دست از آن فرد یا محل خاص نمی شوید و حاضر نیست به سراغ هدف مشابهی برود. فلذا در نظر منتقدین نظریه وضعی، پیشگیری آن با شگردهای موضعی، ممتنع یا دست کم ناموفق یا با میزان کم موفقیت رو به رو خواهد بود.

 

ایراد جا به جایی جرم

 

عنوان شده است که محافظت از هدفی خاص مثل یک خانه یا یک منطقه یا برخی مدل‌های خاص از خودروها باعث می شود که مرتکبین به منازل دیگر، مناطق همجوار یا سایر مدل‌های خودرو که حفاظت شده نیستند یا از حفاظت ضعیف‌تری برخوردارند، روی آورند یا زمان حمله خود را تغییر دهند.

 

در این صورت گفته می شود جا به جایی به ترتیب در محل ارتکاب جرم یا آماج یا زمان ارتکاب جرم و به اصطلاح به صورت طولی رخ داده است. همچنین ممکن است مرتکبین احتمالی از شیوه های جدیدی برای ارتکاب جرم موردنظر خود استفاده کرده و یا اصولاً به ارتکاب از انواع دیگری جرم بپردازند که در این صورت گفته می‌شود جا به جایی در نوع جرم یا جا به جایی عرضی به وقوع پیوسته است.

 

«گردن تراسلر» معتقد است جابجایی به چهار شکل امکان پذیر است؛ جا به جایی در وقت ارتکاب جرم، در محل ارتکاب جرم، در نوع جرم و تغییر هدف یا آماج جرم. دو نویسنده دیگر به نامهای «حکیم» و «رنگرت» به پنج نوع جا به جایی اشاره می‌کنند که علاوه بر چهار نوع مذکور توسط «گردن»، نوع دیگری یعنی جا به جایی و تغییر در شیوه ارتکاب جرم را نیز معرفی می نمایند.

 

ایراد تغییر سبک زندگی و کار افراد

 

پیشگیری وضعی در واقع تغییر سبک زندگی، کار و حضور اجتماعی افراد، تغییر ساعات فعالیت روزانه، محلهای رفت و آمد، صرف‌نظر کردن آنان از برخی علاقه ها و آرزوها (مثلاً داشتن خودروهای گران قیمت یا استفاده از جواهرات توسط بانوان که برای سارقان حرفه ای وسوسه انگیزند) را می طلبد؛ یعنی صرفنظر کردن افراد از برخی حقوق و آزادی هایشان که تحت تأثیر تدابیر وضعی، محدود و یا حتی از میان می‌روند؛ تدابیری که می‌توانند هر گونه تحرک و یا حتی هر نوع اندیشه ای را با تجهیزات قوی نظارت الکترونیکی و پیشرفته، شناسایی و کنترل کنند (گسن، ۱۳۷۶، ص ۶۲۷ جامعه ای از نوع برادر بزرگ که «اورول» در کتاب خود با عنوان ۱۹۸۴ مطرح ‌کرده‌است).

 

ایراد تجاوز به حریم خصوصی و خلوت افراد

 

پیشگیری وضعی، خطر تجاوز به حریم خصوصی و خلوت افراد را که مورد حمایت ماده (۱۲) اعلامیه جهانی حقوق بشر و ماده (۱-۱۷) میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی است، به دنبال داشت و ممکن است آثار نامطلوبی برای حقوق و آزادی های افراد به بار آورد. به عبارت دیگر، تدابیر پیشگیری وضعی با آزادیهای فردی، باز بودن فضاهای کار و زندگی، آزادی رفت و آمد افراد. در عین گمنامی و آزادی حمل و نقل اموال و اشیاء که در یک جامعه قانون مدار و مردم سالار ارزش و دستاورد تخطی ناپذیر تلقی می شود، سازگاری ندارد. آیا استفاده از فناوری‌های نوین از قبیل ‌دوربین‌ها و چشمهای الکترونیکی و نظارت ویدئویی که تمام رفت و آمدها را ثبت و ضبط کرده و امکان پردازش سوء استفاده از این صحنه ها را برای ناظران و عوامل دولتی به ویژه در ‌دولت‌های‌ بی اعتنا به قانون مداری فراهم می‌کند، با آزادی رفت و آمد که در ماده (۱-۱۲) میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی مبنی بر این که «هر کس که به طور قانونی در قلمرو کشور می‌باشد، حق عبور و مرور آزادانه مسکن خود را خواهد داشت» تضمین شده، مغایر نیست؟

 

ایراد محدود نمودن آزادی‌های فردی

 

پیشگیری وضعی، آزادی های فردی از طریق محاصره‌ی فضاهای اجتماعی و محیط‌های موردنظر با حضور عوامل نهادهای دولتی و خصوصی متولی و متخصص تأمین امنیت و نهادهای مشارکتی محلی را محدود کرده و کسانی را که امکانات مادی لازم را برای ایمن سازی خود و اموالشان در برابر بزهکاری ندارد، تبدیل به آماج‌هایی بی دفاع در برابر بزهکاران مصمم می‌کند؛ زیرا این بزهکاران متعرض فضاها و آماج‌هایی می‌شوند که کمتر محافظت شده یا از حفاظت ویژه ای برخوردار نیستند.

 

‌در مورد شروط فاسدی که مفسد عقد نیست در نکاح حق فسخ، برای مشروط له نیست اگر چه مشروط له جاهل به فساد شرط باشد چون موارد فسخ نکاح در قانون معین است و جز در آن موارد اجازه فسخ نکاح داده نشده است ولی اگر از شرط فاسد زیانی وارد شود زیان دیده از جهت تسبیب، حق مراجعه به مسبب را دارد.

 

رابعا ـ شرط خلاف مقتضای عقد نباشد. شرط خلاف مقتضای عقد نکاح، هم باطل است و هم مبطل. مقتضای عقد نکاح زوجیت است حال اگر ضمن عقد شرط شود که زوجیت حاصل نگردد این شرط باطل و عقد نیز فاسد است.

 

چون عقد نکاح عقدی نیست که عوضین در آن مصداق پیدا کند، لذا شرط مجهولی که جهل به آن موجب جهل به عوضیین می شود و در سایر عقود موجب بطلان است، در نکاح دائم عنوانی ندارد، تنها ممکن است شرط مجهول باشد که در این صورت خود شرط باطل است. ولی در نکاح منقطع، چنین شرطی قابل تصور و ‌بنابرین‏ موجب بطلان عقد است، زیرا در نکاح منقطع مهر عوض است و اگر شرط مجهول موجب جهل به مهر شود، مهر ساقط و با سقوط مهر عقد باطل می‌گردد.

 

غیر از شرایطی که فوقا ذکر شد سایر شرایط ضمن عقد صحیح خواهد بود و در این مورد ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی مقرر می‌دارد:

 

طرفین عقد ازدواج می‌توانند هر شرطی که مخالف با مقتضای عقد مذبور نباشد در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر بنمایند، مثل اینکه شرط شود هر گاه شوهر زن دیگر بگیرد یا در مدت معینی غایب شود یا ترک انفاق نماید یا بر علیه حیات زن سوء قصد کند یا سوء رفتاری نماید که زندگانی آن ها با یکدیگر غیر قابل تحمل شود، زن وکیل و وکیل در توکیل باشد که پس از اثبات تحقق شرط ئر محکمه و صدور حکم نهائی خود را مطلقه سازد.

 

گر چه در ماده ۱۱۱۹ در امثله ذکر شده فقط شرط فعل بیان شده است، ولی انتخاب شرط فعل به عنوان مثال من باب شیوع این نوع از شروط بوده و لذا مفید حصر نیست و شرط صفت و شرط نتیجه نیز همین وصف را دارد، چنان که در ماده ۱۱۲۸ صریحا حکم شرط صفت بیان شده و مقرر می‌دارد.

 

هر گاه در یکی از طرفین صفت خاصی شرط شده و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور فاقد وصف مقصود بوده برای بیان طرف مقابل حق فسخ خواهد بود خواه وصف مذکور در عقد تصریح شده یا عقد متبانیا بر آن واقع شده باشد.

 

ممکن است تصور شود که به صراحت ماده ۱۱۱۹، قانون‌گذار تنها شرط خلاف مقتضای عقد را باطل دانسته و سایر شروط را با ذکر «هر شرطی که مخالف با مقتضای عقد مذبور» پذیرفته است چون واژه (هر) از ادات کلی است و تنها مستثنای آ“ شرط خلاف مقتضای عقد است. این تصور به بداهت عقل مردود است، زیرا به طور مسلم قانون‌گذار،. نه اجازه تجاوز به قوانین آمره را می‌دهد و نه فعل عبث را از قبیل شرط غیر مقدور و شرط فاقد فایده و نفع عقلائی تجویز می‌کند چنان که بطلان شرط خلاف قانون در ماده ۱۰۶۹ بیان شده بدین شرح که: شرط خیار فسخ نسبت به عقد نکاح باطل است ولی در نکاح دائم شرط خیار نسبت به صداق جایز است، مشروط بر اینکه مدت آن معین باشد وبعد از فسخ مثل آن است که اصلا مهر ذکر نشده باشد»، که علت بطلان شرط فسخ مغایرت آن قوانین آمره است چون موارد فسخ نکاح در مواد ۱۱۲۱ الی ۱۱۳۲ قانون مدنی معین است و این مواد از قوانین آمره است وشرط خیار با مواد مذبور مغایرت دارد، یا در ماده ۱۰۸۱ مقرر شده است:

 

اگر در عقد نکاح شرط شود که در صورت عدم تادیه مهر در مدت معین نکاح باطل خواهد بود نکاح و مهر صحیح ولی شرط باطل است.

 

که بطلان این شرط نیز به لحاظ فساد آن به علت مغایر ت با قانون است چون انحلال نکاح تنها باطلاق و فسخ که موارد آنمعین است خواهد بود و عدم پرداخت مهر از موارد انحلال نکاح نیست.

 

گاه مواردی مطرح می شود که وجود یا عدم مغایرت شرط یا قوانین آمره مورد تأمل است از جمله:
اگر در عقد شرط شود که زن نفقه خود را ساقط نماید و مرد را از پرداخت نفقه بری سازد، بعضی از حقوق ‌دانان معتقدند چون نفقه زن در نکاح دائم شوهر است اسقاط آن خلاف قوانین آمره و شرط باطل است. به نظر می‌رسد قبول چنین شرطی بلااشکال باشد، چون درست است که نفقه تکلیف شوهر است ولی این تکلیف تا زمانی است که زن از حق دریافت نفقه صرفنظر نکند ولی همین که زن حق خود را از این نظر ساقط کرد، برای شوهر تکلیفی نخواهد ماند و چنین شرطی را نمی توان شرط نامشروع دانست.

 

یا گفته اند که که اگر در عقد شرط شود که شوهر باز ن نزدیکی نکند، شرط صحیح است که به نظر می‌رسد چنین شرطی نه تنها مغایر قانون، بلکه محتملا خلاف مقتضای عقد است چون هدف و مقصود از نکاح، زوجیت و تناسل است که:«تنا کحوا تناسلوا» و لازمه زوجیت نزدیکی است و هدف از نکاح نزدیکی مشروع است و شرط خلاف آ“، خلاف مقتضای عقد به نظر می‌رسد و اگر خلاف مقتضا هم نباشد مسلماً خلاف قانون آمره و باطل است.

 

مبحث ششم-مصادیق شروط ضمن عقد نکاح

 

آنجایی که در نظام حقوقی ایران ، در بیشتر موارد بر خلاف مبانی دینی به اصل تساوی حقوق زن ومرد خدشه وارد و وضعیت زن در خانواده پس از ازدواج بسیار متزلزل شده است ،تا زمانی که قوانین مرتبط به خانواده اصلاح و منطبق با مبانی دینی و عرفی نشده اند، زنان می‌توانند در راستای عینیت بخشی به اصل تساوی حقوق زن و مرد ، با قید برخی‌ شروط در ضمن عقد ازدواج (نکاح)، امتیازاتی اخذ نمایند.مستند به ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی “طرفین عقد می‌توانند هر شرطی که مخالف با مقتضای ذات عقد مذبور نباشد در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر بنمایند.

 

شروط ضمن عقد ازدواج ، تعهداتی است که در حین ازدواج با توافق زن و شوهر وارد مفاد قرارداد ازدواج آن‌ ها می‌شود. این شروط را می‌توان در سند رسمی ازدواج ذکر کرده و با امضای دو طرف رسمیت داد. شروط مذکور در قانون ذکر نشده‌اند و به انتخاب طرفین به هنگام ازدواج و یا پس از آن انتخاب می‌شوند، بر اساس فقه اسلامی و قانون مدنی ایران، ازدواج قراردادی است که در آن حقوق و تکالیف متفاوتی به زن و مرد داده می‌شود. با امضای سند ازدواج، زن برخی از حقوق مدنی و معنوی خود همچون حق سفر، داشتن شغل، انتخاب محل زندگی و مسکن، ولایت بر فرزندان و جدایی از همسر (طلاق) را از دست می‌دهد و حقوق مادی همچون مهریه و نفقه را به دست می ‌آورد.معمولاً از شروط ضمن عقد برای تغییر و یا تعدیل آثار حقوقی ازدواج ،استفاده می‌شود. برای مثال شوهر متعهد می‌شود که جلوی سفر یا شغل زن را نگیرد یا به او برای طلاق وکالت می‌دهد. این‌گونه شروط در صورتی که مغایر با قوانین تکمیلی باشند بر قانون برتری دارند و در صورت بروز اختلاف باید به شرط ضمن عقد عمل شود نه قانون، اما اگر خلاف قوانین امری باشند اعتباری ندارند.

 

در اسناد ازدواج امروزی در ایران، تعدادی شرط اضافی برای رفع برخی از این نابرابری‌ها چاپ شده‌است که شروط ضمن عقد خوانده می‌شوند و باید به امضای دو طرف عقد برسد تا بعداً قابل اجرا باشند. اما شروط‌ کنونی در مواردی کافی دانسته نشده‌اند و شروط ضمن عقد بیشتری نیز قابل درج در سند هستند که باید با عبارات دقیق قانونی نوشته شوند ، البته بعضی از سردفتران گاه شروط ضمن عقد را نمی‌پذیرند و از ثبت آن ها خودداری می‌کنند. اما این کار آن ها مطابق قانون نیست چرا که «طبق قانون اساسی هر نوع شرطی که مورد قبول متقاضی عقد باشد، ذکرش در عقدنامه ازدواج، بلامانع است.»

 

 

ویژگی دیگر افرادی که از سبک مقابله کارآمد مسئله مدار استفاده می‌کنند، سطح تنش پایین است (پیرلین و اسکالر،۱۹۸۷) پایین بودن سطح تنش هیجانی باعث می شود که فرد در سایه آرامش روانی بهتر بتواند از مهارت های شناختی و پویایی برای مقابله با مشکل استفاده کند و در نتیجه به رضایت بیشتری دست یابد . از طرف دیگر انکار و انفعال دو ویژگی کسانی است که از سبک مقابله ناکارآمد هیجان مداری استفاده می‌کنند (پیرلین و اسکالر،۱۹۸۷) انکار موقعیت استرس زا به رفتار اجتنابی و انفعال در مقابله با موقعیت استرس زا و ناتوانی در به کارگیری توانمندی ها ی بالقوه و ابتکار عمل فرد منجر می شود . با این سبک مقابله مشکل پیش آمده لاینحل می ماند و در نتیجه نارضایتی افزایش می‌یابد . ویژگی های انکار و انفعال و پیامدهای آن ها در مقابله ناکارآمد هیجانی با موقعیت استرس زا از طریق کاهش اعتماد به نفس فرد نیز بر مشکلات و نارضایتی ها می افزاید( غضنفری و قدم پور،۱۳۸۷).

 

مسئله روابط فرازناشویی طی چند سال اخیر به یکی از معضلات اجتماعی تبدیل شده است. معضلی که در اغلب موارد مخفی مانده و گاهی افشای آن باعث ارتکاب یک جنایت می شود.

دکتر لیلا بهنام – روانشناس بالینی- در این باره می‌گوید: نتایج تحقیقی که در ۱۵ استان کشور انجام شده نشان می‌دهد خیانت علت ۶۷ درصد قتل مردان از سوی همسرانشان بوده است. ۳۳ درصد مردان هم با واکنش در برابر خشونت، حمله ناگهانی و تهدید از سوی همسر خود مواجه بوده‌اند. تاثیری که به وسیله خیانت به وجود می‌آید به طور چشمگیری روابط را ویران می‌سازد. تاثیر خیانت بر هر دو زوج احساس گناه، بی‌وفایی، از بین رفتن اعتماد، از دست دادن هویت، خشم، استرس و بی‌قراری است.
به گفته معاون توانبخشی سازمان دفاع از قربانیان خشونت، فهم دلایل روابط فرا زناشویی و فاکتورهای تاثیرگذار در آن اهمیت شاخصی در پیشگیری از وقوع و شیوع آن در جامعه دارد. عوامل متعدد فردی- شخصیتی، اجتماعی- ارتباطی و خانوادگی در بروز روابط فرا زناشویی سهم دارد(دانشگاه نیوز، اینترنت www.daneshgahnews.com ).

 

 

و از آنجا که خیانت یک شبه اتفاق نمی افتد بلکه طی مراحل و فرایندهای روی می‌دهد که شناخت آن ها می‌تواند به پیشگیری و درمان بی وفایی کمک کند (خدمتگذار،۱۳۸۷) ، به نظر می‌رسد که بررسی و تحقیق در این حوزه یکی از ملزومات جامعه امروز باشد.

 

لذا هدف از پژوهش حاضر بررسی نظامهای مغزی / رفتاری ، باورهای فراشناختی ‌و راهبردهای مقابله ای در افراد مبتلا به خیانت زناشویی می‌باشد.

 

۱-۳اهداف تحقیق:

 

هدف اصلی این مطالعه، بررسی نظامهای مغزی / رفتاری، باورهای فراشناختی و راهبردهای مقابله ای در افراد مبتلا به خیانت می‌باشد.

 

هدف مهم از توصیف این محدودیت ها و نواقص تهیه ‌نیم‌رخی از بررسی های لازم در مشاوره های پیش از ازدواج و مشاوره های زوج درمانی می‌باشد.

 

هدف از آگاهی از میزان فعالیت‌های مغزی/ رفتاری و همچنین شناختن باورهای شناختی و راهبردهای مقابله ای در افراد مبتلا به خیانت زناشویی تهیه مقدمه ای نظری برای آموزش و تقویت کارکردهای مختل در این افراد برای مستحکم تر کردن نظام خانواده می‌باشد.

 

۱-۴ فرضیه‌ها ی تحقیق:

 

فعالیت سیستم مغزی /رفتاری BAS در افراد مبتلا به خیانت زناشویی به طور معناداری بیشتر از فعالیت سیستم BIS می‌باشد.

 

مبتلایان به خیانت زناشویی بیشتر از راهبردهای مقابله ای مسئله مدار استفاده می‌کنند.

 

مبتلایان به خیانت زناشویی کمتر از راهبردهای مقابله ای هیجان مدار استفاده می‌کنند.

 

مبتلایان به خیانت زناشویی خود آگاهی شناختی بالایی دارند.

 

مبتلایان به خیانت زناشویی کمتر کارآمدی شناختی پایینی دارند.

 

۱-۵تعاریف مفهومی

 

خیانت زناشویی:

 

خیانت شامل برقراری ارتباط جنسی یا عاطفی یک فرد متأهل با جنس مخالف، خارج از چارچوب خانواده (غیر از همسر) است (کاوه،۱۳۸۳) که بدون آگاهی و رضایت همسر صورت می‌گیرد (ویتی^[۴۰]،۲۰۰۳).

 

نظامهای مغزی/رفتاری:

 

مطابق با نظریه شخصیتی گری، سه سیستم جداگانه اما در تعامل با هم- در مغز پستانداران وجود دارد که رفتارهای هیجانی را کنترل می‌کنند (پاسکالیس^[۴۱] و همکاران،۲۰۰۵). همچنین غلبه و فعالیت هر یک از این سیستم ها در فرد، منجر به حالت های هیجانی متفاوت، چون اضطراب، زودانگیختگی و ترس می‌گردد و شیوه های رویارویی و واکنش های رفتاری متفاوت را بر می انگیزد (گری، ۱۹۹۴).

 

این سیستم ها عبارتند از:

 

سیستم فعال ساز رفتاری (BAS) :

 

از خرده سیستم های نظریه شخصیت زیستی- عصبی گری است و به عنوان سیستم اشتیاقی که زیر بنای رفتار نزدیکی در پاسخ به نشانه های شرطی و غیر شرطی پاداش در نظر گرفته می شود (کر^[۴۲]،۲۰۰۸).

 

سیستم بازداری رفتاری (BIS) :

 

از خرده سیستم های نظریه گری است که تعارضات بین اهداف رقابتی (برای مثال، تعارض، اجتناب و نزدیکی) را با رفتار بازداری،افزایش برانگیختگی و ارزیابی خطر حل می‌کند (گری و مک ناقتون^[۴۳]، ۲۰۰۰).

 

مقابله :

 

پیرلین و اسکالر^[۴۴] (۱۹۸۷، به نقل از سلامت،۱۳۸۰)مقابله را رفتارهای آشکار و نهانی می دانند که هدفشان جلوگیری از در هم شکستن فرد از طریق درک خواسته ها و شناخت موقعیت های فشار زا می‌باشد. آن ها ذکر می‌کنند که یکی از کمترین کارکردهای مقابله خصوصیت محافظت کنندگی آن می‌باشد و برای آن، دو کنش اصلی بر می شمارند که عبارتند از:

 

مقابله مسئله مدار:

 

مقابله مسئله مدار تلاشی است برای تغییر یا مدیریت کردن موقعیت های پر استرس یا فعالیت های مستقیم روی محیط به منظور تغییر یا اصلاح شرایطی که تهدید آمیز تلقی شده است. این روش مقابله در موقعیت هایی بروز می‌کند که شخص احساس کند می‌تواند موقعیت را کنترل کرده یا تغییر دهد. دو جنبه از مقابله متمرکز بر مسئله شامل تفسیر مجدد و رشد ومقابله فعال است (کارور و دیگران به نقل از لین^[۴۵] و اورسوند^[۴۶]، گاستر^[۴۷] و کوهن^[۴۸]،۲۰۱۱).

 

مقابله هیجان مدار:

 

مقابه هیجان مدار، راهبردهایی مانند خود اشتغالی ذهنی یا پریشانی حواس، خیالپردازی یا دیگر فعالیت‌های آگاهانه برای تحت تاثیر قرار دادن مقررات است (اندلر و پارکر، ۱۹۹۰،به نقل از واندرلیچ و واندروال^[۴۹]،۲۰۱۰).

 

باورهای فراشناختی:

 

باورهای فراشناختی، اطلاعاتی است که افراد درباره حالت های روانی خود و راهبردهای مقابله ای خود دارند (ولز،۲۰۰۰).

 

• 1. تعاریف عملیاتی:

سیستم فعال ساز رفتاری:

 

افرادی که در پرسشنامه شخصیت گری –ویلسون نمراتشان: ZBAS و ZBISباشد در گروه افراد با سیستم فعال ساز رفتاری بالا و افرادی که در این پرسشنامه، نمراتشان به صورت و باشد در گروه افراد با سیستم فعال ساز رفتاری پایین قرار می گیرند.

 

سیستم بازداری رفتاری:

 

افرادی که در پرسشنامه شخصیتی گری-ویلسون نمراتشان به صورت و باشد در گروه افراد با سیستم بازداری رفتاری بالا و افرادی که در این پرسشنامه نمراتشان به صورت و باشد در گروه افراد با سیستم بازداری رفتاری پایین قرار می گیرند.

 

باورهای فراشناختی: