در پی افزایش روز افزون شرکت‌ها و مؤسسات انتفاعی دولتی و ایجاد انواع و اقسام مؤسسات مختلف توسط دولت، در سال۱۳۵۰ شرکت سهامی حسابرسی که سهام آن تماماً متعلق به دولت بود به منظور انجام خدمات حسابرسی شرکت‌های تابعه وزارت آب و برق تشکیل شد. لکن نظر به اینکه این شرکت عملاً در شمار سازمان‌های تابعه وزارت دارایی قرار گرفت، حسابرسی اغلب شرکت‌های دولتی متعاقباً به آن واگذار گردید. در طول سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۷ قوانین دیگری نیز به حسابرسی و مؤسسات حسابرسی عطف داستند و حسابرسی را الزامی شناخته بودند؛ ازجمله، برابر مقررات مربوط به بورس اوراق بهادار تهران، سهام شرکت‌هایی در بورس پذیرفته می‌شد که حساب های آن توسط مؤسسات حسابرسی مورد قبول هیئت پذیرش برس، حسابرسی شده باشند. در قانون شرکت‌های تعاونی هم حسابرسی آن‌ ها الزامی گردیده اما توضیحی درباره حسابرسان نیامده بود.

 

با وجود الزامات قانونی مختلف (اما مبهم و گاه متعارض) حسابداری حرفه‌ای در دوره مورد بحث به کندی جای پایی در جامعه ایران باز کرد اما پیش از آنکه به عنوان یک نهاد کلی در قالب شرایط اقتصادی- اجتماعی و تحت مناسبات حقوقی حاکم بر فعالیت‌ها و واحدهای اقتصادی‌ساز و کار متناسبی بیابد در مدار اقتصاد و صنعت وابسته قرار گرفت و بسیاری از مؤسسات حسابرسی داخلی به صورت اقمار مؤسسات حسابرسی بین‌المللی در آمدند. بدین معنا که تعدادی ‌از بزرگ ترین مؤسسات حسابرسی خارجی با انتخاب حسابداران رسمی ایرانی به عنوان شریک، شعبه‌هایی را در ایران دایر کردند و کار حسابرسی شرکت‌های بزرگ را در اختیار و یا در واقع در انحصار خود گرفتند. در هر حال در این دوره از لحاظ ایجاد مؤسسات تشکل حسابداران حرفه‌ای و به کار گیری روش‌ها و تکنیک‌های جدید حسابرسی پیشرفت‌هایی حاصل شد و نسل تازه‌ای از حسابداران با تجربه ایرانی تربیت شدند. اما از لحاظ برقراری ضوابط اخلاقی و رفتار حرفه‌ای، تدوین استانداردهای ملی حسابداری و حسابرسی و حتی رواج استانداردهای خارجی در ایران موفقیتی به دست نیاورد.

 

۲-۲-۲-۲ حسابرسی بعد از انقلاب

 

با بروز انقلاب اسلامی در بهمن ۱۳۵۷ که به انتخاب مدیران دولتی برای تعدادی از شرکت‌های مصادره‌ متعلق به تعدادی از سرمایه‌داران وابسته به رژیم گذشته و ملی کردن تعدادی از صنایع و واحدها انجامید، ادامه فعالیت مؤسسات حسابرسی موجود و بخصوص شعب مؤسسات حسابرسی خارجی (که عملاً به حالت تعطیل درآمده بودند) با اشکالات جدی مواجه شد و بالاخره در سال ۱۳۵۹ در لایحه قانونی مربوط به اصلاح پاره‌ای از مواد قانون مالیات‌های مستقیم مواد راجع به حسابداران رسمی لغو در نتیجه کانون حسابداران رسمی عملا منحل گردید و درمواد ۶۱ و ۱۱۶ عنوان حسابدار رسمی و مؤسسات حسابرسی به حسابدار مورد قبول وزارت امور اقتصادی و دارایی تغییر یافت و ‌به این ترتیب از لحاظ قانون مالیات‌های مستقیم تنها رسیدگی حسابداران مورد قبول وزارت امور اقتصادی و دارایی به دفاتر و صورت‌های مالی مودیان قابل پذیرش شد. کنترل و مالکیت بخش عمومی بر تعداد زیادی از شرکت‌ها و سایر واحدهای اقتصادی به دنبال ملی کردن تعدادی از صنایع و مصادره تعداد دیگری از شرکت‌ها که به ایجاد سازمان‌ها و نهادهای اداره کننده انجامید تشکیل موسساتی را ضروی ساخت که حسابرسی شرکت‌ها و سایر واحدهای اقتصادی ملی یا مصادره شده را عهده‌دار شوند و تشکیل مؤسسه‌ حسابرسی سازمان صنایع ملی و سازمان برنامه، مؤسسه‌ حسابرسی بنیاد مستضعفان و مؤسسه‌ حسابرسی بنیاد شهید در سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۱ ناشی از این نیاز بود. مؤسسات مذبور تعداد زیادی از حسابداران شاغل در مؤسسات حسابرسی سابق را به خدمت گرفتند و هر یک در قلمرو مالکیت و کنترل سازمان مربوط، حسابرسی شرکت‌ها به عهده گرفتند.

 

در سال ۱۳۶۲ موضوع ادغام مؤسسات حسابرسی بخش عمومی مطرح و قانون تشکیل سازمان حسابرسی به تصویب رسید.با تصویب اساسنامه قانونی سازمان حسابرسی در سال ۱۳۶۶، مؤسسات حسابرسی موجود، در بخش دولتی ادغام و سازمان حسابرسی تشکیل گردید.

 

در قانون و اساسنامه قانونی مذبور وظایف بازرس قانونی و امور حسابرسی کلیه دستگاه‌هایی که مالکیت عمومی بر آن ها مرتبط است منحصراً به سازمان حسابرسی محول گردید. علاوه بر آن سازمان حسابرسی به عنوان مرجع تخصصی و رسمی تدوین اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی تعیین گردید. بدین ترتیب برای نخستین بار وظایف بازرسی قانونی و حسابرسی عملا با یکدیگر تلفیق، سازمانی برای انجام حسابرسی مؤسسات انتفاعی بخش عمومی معین و مرجعی رسمی برای تدوین اصول و استانداردهای حسابداری و حسابرسی مقرر گردید اما موضوع حسابرسی شرکت‌ها و مؤسسات انتفاعی، ایجادنظام حرفه‌ای حسابداری، چگونگی تشکیل و قلمرو فعالیت مؤسسات حسابرسی غیر دولتی نامشخص باقی ماند.

 

۲-۲-۳- انواع حسابرسی

 

انواع حسابرسی به شرح زیر می‌باشد:

 

حسابرسی صورت‌های مالی: هدف این نوع حسابرسی این است که حسابرس بتواند درباره اینکه صورت‌های مذبور از تمام جنبه‌های با اهمیت طبق استانداردهای حسابرسی تهیه شده‌است یا خیر. تأیید وجود، ارزشیابی، مالکیت، کامل بودن و نحوه ارائه و افشا اهداف کلی حسابرسی اقلام مندرج در صورت‌های مالی است. حسابرسی رعایت: این نوع حسابرسی به میزان انطباق صورت‌های مالی با قوانین وضع شده، ضوابط، دستورالعمل‌ها و بخشنامه می‌پردازد. رسیدگی میزان مالیاتی به اظهارنامه‌های مالیاتی، رسیدگی ذی‌حسابان و حسابرسان دیوان محاسبات ‌کشور به قوانین مالی و بودجه شرکت‌ها و مؤسسات دولتی نمونه هایی از حسابرسی رعایت می‌باشند. این نوع حسابرسی می‌تواند به صورت پروژه مجزا و یا همراه با صورت‌های مالی انجام شود. در ایران حسابرسی رعایت جز لاینفک حسابرسی صورت‌های مالی‌است.

 

۳٫ زیان‌های باقیمانده: ناشی از تفاوت بین عملیات واقعی و عملیات مورد انتظار مدیر که مربوط به دنبال کردن منافع شخصی است و شامل مواردی است که در فعالیت‌های نمایندگی نمی‌توان از آن اجتناب کرد.

 

“

“

هزینه های نمایندگی، دارای اثرات معکوسی بر ارزش شرکت هستند و با افزایش این هزینه ها ارزش شرکت کاهش خواهد یافت (نوروش و همکاران، ۱۳۸۸: ۳). بر اساس ادبیات نمایندگی، فرض بر این است که ماهیت بشر باعث ایجاد تعارضات نمایندگی می‌شود. نظر به اینکه انسان‌ها دارای این انگیزه هستند که مطلوبیت خود را حداکثر کنند، طبیعتاً بین مالک و نماینده تضاد منافع ایجاد می‌شود. توابع مطلوبیت متفاوت مالک و نماینده، یک توزیع نامتقارن از منافع و هزینه های مرتبط با روابط نمایندگی را به وجود می‌آورد. اگر توابع مطلوبیت واگرا نباشد (همگرا باشد)، مالک و نماینده از یک رویداد و عمل یکسان، به برآمد و دستاورد مشابه و حداکثر رضایت دست می‌یابند و هزینه های نمایندگی مرتبط با شکل‌گیری رابطه نمایندگی به سمت صفر میل می‌کند (ماتئوس، ۲۰۰۷: ۱۹).

 

از سوی دیگر، اگر اطلاعات کامل ‌در مورد رفتار، توانایی و تابع مطلوبیت نماینده در اختیار مالک باشد، می‌توان قراردادهای انگیزشی بهینه و ساز و کارهای کنترلی مناسبی وضع نمود که تضاد منافع را از بین ببرد یا بسیار کاهش دهد. به صورت مشابه، اگر نماینده نیز از اهداف و منافع مالک آگاهی کامل داشته باشد و در راستای دستیابی منافع مالک، ابزارهای بهینه را شناسایی کند، هزینه های نمایندگی مرتبط با نیازها و خواسته‌های نانوشته^[۱۵] مالکان به صفر میل می‌کند (ماتئوس، ۲۰۰۷: ۲۰-۱۹). ‌بنابرین‏، برای ایجاد ارزش و مطلوبیت برای هر یک از طرفین رابطه نمایندگی، باید اثرات منفی حاصل از تضاد منافع و عدم تقارن اطلاعاتی بین مالک و نماینده شناسایی شده و در راستای کاهش این تعارضات، ساز و کارهای مناسب وضع شود.

 

۲-۲-۲- کارایی سرمایه‌گذاری

 

همان طور که پیش از این اشاره شد، یکی از عوامل مهم در جهت حل مشکلات اقتصادی کشورها، بسط و توسعه سرمایه‌گذاری است؛ اما این امر به تنهایی کافی نیست و با توجه به محدودیت منابع مالی، علاوه بر مسئله توسعه سرمایه‌گذاری، افزایش کارایی سرمایه‌گذاری نیز از جمله مسائل با اهمیت است (مدرس و حصارزاده، ۱۳۸۷: ۲). از آنجا که شرکت‌ها برای بسط و توسعه سرمایه‌گذاری نیاز به تأمین مالی دارند و با توجه به کمیاب بودن منابع مالی، ضروری است تا سرمایه‌گذاری به صورت بهینه انجام شود. تا به حال بررسی اثر محدودیت‌ها ی مالی بر رویه و سیاست‌های سرمایه‌گذاری و تأمین مالی شرکت‌ها یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در بین محققان بوده است. نتایج بسیاری از این تحقیقات حاکی از این است که شرکت‌هایی که از محدودیت مالی رنج می‌برند، از حساسیت جریان نقدی سرمایه‌گذاری بالاتری ‌برخوردارند. به عنوان نمونه، می‌توان به تحقیقات فازاری و همکاران^[۱۶] (۱۹۸۸) اشاره کرد. آن‌ ها استدلال نمودند که شرکت‌هایی با دسترسی پایین و پر هزینه به منابع وجوه خارجی، در هنگام تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاری بر جریان نقدی تأکید بیشتری دارند. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاری جریان نقدی باید به صورت بهینه و کافی انجام شود، اما در عمل این کار صورت نمی‌گیرد و متون گسترده‌ای در تأمین مالی نشان داده‌اند که شرکت‌هایی که با محدودیت‌های تأمین مالی روبه‌رو شده‌اند، توانایی مدیریتی محدودی در سرمایه‌گذاری در طرح‌های بالقوه دارند (نقل از هوبارد^[۱۷]، ۱۹۹۸: ۱۹۳).

به طور مفهومی، کارایی سرمایه‌گذاری زمانی حاصل می‌شود که شرکت (فقط) در تمامی طرح‌هایی با ارزش فعلی خالص مثبت سرمایه‌گذاری کند. البته این سناریو در صورتی کار ساز است که بازار کامل باشد و هیچ یک از مسائل بازار ناقص از جمله، گزینش نادرست و هزینه های نمایندگی وجود نداشته باشد (وردی، ۲۰۰۶: ۱ و بیدل و همکاران، ۲۰۰۹: ۱۱۳). علاوه بر این، کارایی سرمایه‌گذاری و یا سرمایه‌گذاری در حد بهینه، مستلزم آن است که از یک سو، از مصرف منابع در فعالیت‌هایی که سرمایه‌گذاری در آن بیشتر از حد مطلوب انجام شده است، ممانعت شود و از سوی دیگر، منابع به سمت فعالیت‌هایی که نیاز بیشتری به سرمایه‌گذاری دارد، هدایت شود (مدرس و حصارزاده، ۱۳۸۷: ۲).

 

از این رو، تعیین میزان سرمایه‌گذاری در شرکت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و متون گسترده‌ای در اقتصاد و مالی وجود دارد که به برآورد سطح تصمیمات سرمایه‌گذاری شرکت پرداخته‌اند (به عنوان نمونه، هوبارد، ۱۹۹۸). برای نمونه، ریچاردسون (۲۰۰۶) بر اساس متون پیشین به توسعه مدلی می‌پردازد که از طریق آن می‌توان سطح بهینه سرمایه‌گذاری را به دست آورد. در این تحقیق، کل سرمایه‌گذاری شرکت () از حاصل جمع مخارج سرمایه‌ای ()، تحصیل ()، و تحقیق و توسعه () منهای دریافتی‌های ناشی از فروش اموال، ماشین آلات و تجهیزات () به دست می‌آید (ریچاردسون، ۲۰۰۶: ۱۶۴):

 

= + + –

 

علاوه بر این، کل مخارج سرمایه‌گذاری می‌تواند به دو جزء اصلی تقسیم شود: ۱) مخارج سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای حفظ دارایی‌های بکارگرفته شده () و ۲) مخارج سرمایه‌گذاری در طرح‌های جدید (). شاخص مخارج سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای حفظ دارایی‌های بکارگرفته شده، هزینه استهلاک دارایی‌های مشهود و نامشهود^[۱۸] است. هزینه استهلاک، برآورد بخشی از کل مخارج سرمایه‌ای است که برای حفظ ماشین‌آلات، تجهیزات و سایر دارایی‌های عملیاتی مورد نیاز است. مخارج سرمایه‌گذاری در طرح‌های جدید نیز به دو بخش مخارج سرمایه‌گذاری مورد انتظار در طرح‌هایی با ارزش فعلی خالص مثبت () و سرمایه‌گذاری غیر نرمال (غیر منتظره)، () تقسیم می‌شود (همان: ۱۶۵):

 

= +

 

بدین ترتیب، ریچاردسون با توجه به متون مربوط به محاسبه حد بهینه سرمایه‌گذاری، و بر اساس یک رگرسیون خاص زیر به برآورد سرمایه‌گذاری مورد انتظار شرکت پرداخته است:

 

= + + +

 

در این مدل، مخارج سرمایه‌گذاری مورد انتظار در طرح‌هایی با ارزش فعلی خالص مثبت، از طریق اندازه‌گیری فرصت‌های رشد و یک‌سری متغیرها و شاخص‌های کمی به دست می‌آید.VP، بیانگر فرصت‌های رشد شرکت است که از نسبت ارزش بازار حقوق صاحبان سهام به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام به دست می‌آید و Z بیانگر شاخص‌ها و متغیرهای کمی اضافی برای مخارج سرمایه‌گذاری است. از طرف دیگر، بخش غیر نرمال سرمایه‌گذاری در این مدل، می‌تواند مثبت یا منفی باشد. ارزش‌های مثبت قرینه‌ای از سرمایه‌گذاری بیشتر از حد و ارزش‌های منفی بیانگر سرمایه‌گذاری کمتر از حد است. در واقع، ارزش به دست آمده از رگرسیون بالا، سطح مورد انتظار سرمایه‌گذاری جدید را برآورد می‌کند و بخش غیر منتظره (یا باقیمانده)، بیانگر عدم کارایی سرمایه‌گذاری است (ریچاردسون، ۲۰۰۶: ۱۶۷).

 

“این سیستم ها ترکیبی از نرم افزارها و سخت افزارها و کامپیوترها هستند که با کمک آن ها وظایف خود را تغییر می‌دهند و یا ‌بر اساس بازخوردی که دریافت می‌کنند به شرایط مختلف عکس العمل نشان می‌دهند”(توربان و همکاران، ۲۰۰۳،ص۲۵۵).

 

د) شبکه های عصبی^[۲۳]

 

یکی از جنبه‌های هوش مصنوعی که اهمیت آن رو به افزایش است شبکه های عصبی می‌باشد. شبکه عصبی سیستم کامپیوتری است که می‌تواند مانند مغز انسان عمل کند یا وظایف آن را شبیه سازی کند. در این سیستم‌ها مانند مغز انسان از انبوه پردازش های موازی استفاده می شود . این شبکه ها قادرند انبوه داده ها را یکجا پردازش نمود ه و یاد می گیرند که نمونه ها را تشخیص دهند . سپس خود را به گونه ای برنامه ریزی و تنظیم می‌کنند که مسائل مربوطه خودشان را حل نمایند .

 

برخی از ویژگی های شبکه عصبی عبارت است از :

 

1. 1. قابلیت بازیابی اطلاعات حتی اگر برخی از توده ها ی عصبی از کار بیفتد.

 

1. 1. اصلاح سریع داده های ذخیره شده با توجه به اطلاعات جدید

 

1. 1. قابلیت کشف روابط و روندها در پایگاه های بزرگ داده ای

 

1. 1. قابلیت حل مسائل پیچیده ای که برای حل آن ها اطلاعات کافی وجود ندارد ( صرافی زاده و پناهی ، ۱۳۹۰)

۳ـ۴ـ۳ـ۲ـ سیستم اتوماسیون اداری ^[۲۴]_:

 

در نگاه عامه ، بسیاری از فناوری اطلاعات را برابر این مفهوم می دانند . اتوماسیون اداری ، کاربرد فناوری رایانه و ارتباط به منظور تسهیل امور اداری در سازمان به منظور ارتقاء کارایی آن هاست . استفاده از رایانه ها جهت تهیه اسناد، نگهداری و بازیافت آن ها و نیز ارسال داده به بخش های مختلف سازمان و خارج از آن اثرات چشمگیری را به همراه داشته است. ایده دفاتر بدون کاغذ^[۲۵] و نتایج مفید حاصل از آن تنها از طریق به کارگیری سیستم های اتوماسیون اداری تحقق می‌یابد.

 

با پیدایش سیستم های پست الکترونیکی ، کارکنان اداری برای یکدیگر پیام نیز ارسال می‌کنند. در ضمن از آن جایی که کارکنان اداری می‌توانند از فایل ها ی مشترک استفاده کنند ، تابلوی اعلانات الکترونیکی^[۲۶] نیز ایجاد شده است . این فایل ها پست الکترونیکی هستند که مردم می‌توانند پیام های عمومی خود را روی آن ها قرار دهند . این امکانات بسیار جالب توجه اند به طوری که با پیشرفت فناوری می توان نمودارهای با کیفیت عالی در این پیام ها

 

قرار داد. به علاوه با پیدایش فاکس هزینه مکاتبات کاهش یافته ، به طوری که مدارک حاوی متن ، تصویر و نمودار را با قیمت ارزان می توان از طریق خطوط تلفن انتقال داد.

 

به موازات این پیشرفت ها فناوری رایانه ای سیستم ها ی صوتی اداری را نیز ارتقاء داده است. تلفن های اداری به سیستم های اختصاصی مبادله^[۲۷] خیلی پیچیده مرتبط می‌شوند. PBX را یک صفحه کلید رایانه ای است که ارتباطات بین ادارات و افراد را انجام می‌دهد. این سیستم ها برای سازمان ها این امکان را فراهم می‌کنند تا سیستم های پشت صوتی داشته باشند که نه تنها سیستم های پیچیده پست صوتی را پشتیبانی کنند، بلکه بتوانند سیستم های کنفرانس تلفنی و امثال آن ها را پشتیبانی کنند.

 

به علاوه شرکت ها و سازمان هایی که با حجم عظیم از اسناد روبه رو هستند، مانند شرکت های بیمه ، سیستم های پردازش تصویری تهیه کرده‌اند به طوری که با کمک اسکنر می‌توانند تصویر الکترونیکی ایجاد کنند. مثلا شرکتی که در صنعت بیمه فعالیت دارد، از هر سندی که دریافت می‌کند یک تصویر الکترونیکی تهیه می‌کند.هر تصویر از نظر تاریخ ، زمان و برخی شماره های مهم ( مانند شماره مشتری، شماره صورتحساب و امثال آن ) و توضیحات مربوطه به صورت رمز درمی آید . این سیستم به سازمان کمک می‌کند که خیلی سریع به تمام مکاتبات دسترسی داشته باشد. مثلا وقتی که مشتری در رابطه با یک مورد خسارت مراجعه می‌کند، مسئول مربوطه می‌تواند به صورت الکترونیکی به تمام داده ها و مکاتبات مربوط به آن ادعا ، دسترسی داشته باشد.

 

سیستم ها ی نوشتار گروهی نیز تهیه شده است. این سیستم ها به کارکنان کمک می‌کند تا بتوانند به صورت موازی و گروهی با یکدیگر کار کنند . هدف از تهیه سیستم های نوشتار گروهی آن است که کار افراد به تلاش های گروهی منجر شود و هم این که بتوان به بخشی از کار دیگران تهیه شده است، دسترسی داشت. کاربرد سیستم های ویدیویی نیز روبه گسترش است. سازمان های بزرگ از قابلیت های کنفرانس ویدیویی استفاده می‌کنند تا کارکنان بدون نیاز به مسافرت بتوانند به صورت رودر رو با یکدیگر ارتباط برقرار کنند . در ابتدای کار، از این قابلیت ها برای ارتباط چند مدیر در دو یا سه محل استفاده می شد. اما اخیراًٌ از این سیستم ها برای ارتباط هزاران نفر بر روی یک موضوع استفاده می شود.

 

 

 

جدول: ۱ـ۲ انواع کاربردهای اتوماسیون های اداری

 

 

 

 

 

 

برنامه اتوماسیون اداری کاربرد کلمه پردازها

 

پست الکترونیکی ( Electronic mail )

 

تابلوی اعلانات الکترونیکی

 

پست صوتی ( Voice mail )

 

پردازش تصویر ( Image Processing )

 

سیستم نوشتار گروهی

 

کنفرانس ویدیویی

 

OAS جامع

تهیه اسناد و مدارک

 

دریافت و ارسال پیام

 

انتقال نامه و مکاتبات از طریق خطوط تلفن

 

پشتیبانی از جعبه های پستی صوتی و ارائه خدمات پیچیده تلفنی

 

دسترسی On – line به مکاتبات و اسناد دیگر

 

افراد به صورت گروهی می‌توانند به طوری موازی روی یک سند مطلب بنویسند.

 

ارتباط رودر رو بدون مسافرت

 

ترکیب اسناد و پیام ها

اتوماسیون اداری و بهره وری

 

یکی از دلایل عمده کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در محیط اداری ، افزایش بهره وری کسانی است که در این ادارات کار می‌کنند . بررسی هایی که در نیمه دهه ۱۹۷۰ انجام گردید نشان می‌داد که رشد بهره وری در این گروه از کارکنان نسبت به کارگران بخش صنعت و تولید دچار کندی و عقب ماندگی می‌باشد.

 

بررسی های شرکت های آمریکایی در خلال یک دوره ده ساله منتهی به اواخر دهه ۱۹۸۰ نشان داد که بهره وری در صنعت تقریباٌ ۹۰ درصد رشد داشته است، در حالی که در امور دفتری ۴ درصد افزایش وجود داشته است. گزارشات دریافتی از این شرکت ها حاکی از آن است که در خلال این دوره ده ساله کل هزینه امور دفتری از ۲۰ الی ۳۰ درصد به ۳۰ الی ۴۰ درصد کل بودجه افزایش یافته است.

 

یکی از نتایج این مطالعه این بود که هیچ گاه در محیط اداری و دفتری سرمایه گذاری کافی نشده است، و دیگر این که فناوری مورد استفاده در این بخش نسبت به سایر بخش ها ، دارای کارایی کمتری بوده است. برآورد انجام شده نشان می‌داد سرمایه گذاری در محیط کارخانه که برای کنترل رایانه ای تجهیزات و ماشین آلات به کار رفته بوده است. در حدود ۱۰ برابر سرمایه گذاری در بخش اداری بوده است. نتیجه بدیهی این بود که سرمایه گذاری بیشتر در بخش امور اداری یک کارخانه ای که بهره وری بالایی دارد، منجر به افزایش قابل توجهی در بهره وری امور اداری خواهد شد. ( همان منبع ، ص ۶۵ـ۶۷)

 

مزایای اتوماسیون اداری :

 

۱ـ مزایای مستقیم

 

مزایای مستقیم عبارتند از افزایش محصول یا بازده و صرفه جویی در وقت یا نیروی کار.

 

n : تعداد سالها در دوره برآورد

 

λ : عبارت است از سال اندیس که دارای بازده (t^-1 , …,t-n. t-n ^+۱) می‌باشند.

 

پس از تعیین NDA اقلام تعهدی اختیاری (DA) برای سال t به شرح زیر محاسبه می‌شود:

 

۲) DA₁ = –

 

ب) مدل دی آنجلو

 

این مدل در سال ۱۹۸۶ ارائه شده است. در این مدل فرض براین است که NDA در هر دوره مالی برابر با کل اقلام تعهدی سال قبل. مدل دی آنجلو می‌تواند به عنوان یک حالت خاص از مدل هیلی تصور شود که در آن دوره پیش‌بینی برای NDA تنها به مشاهدات دوره قبل محدود شده است. این مدل به شرح زیر بیان شده است :

 

۱)

 

 

 

که در آن:

 

TA_t-1: کل اقلام تعهدی در سال t-1

 

TA_t-2: کل دارایی‌های شرکت ‌در سال‌ t-2

 

پس از محاسبه، اقلام تعهدی اختیاری به شرح زیر محاسبه می‌شود:

 

۲) –

 

ج)مدل جونز

 

جونز تفاوت سود و وجوه نقد حاصل از عملیات را به ‌عنوان اقلام تعهدی شناسایی ‌کرده‌است. در این رویکرد، عقیده حاکم آن است که اطلاعات موجود در وجوه نقد حاصل از عملیات، معیاری عینی‌تر برای ارزیابی عملکرد واقعی اقتصادی واحد تجاری است و از این رو کمتر می‌تواند مورد دستکاری مدیریت قرار گیرد. جونز در مدلی که در سال۱۹۹۱ برای بررسی مدیریت سود در واحدهای تجاری ارائه کرد، فرض کرد که اقلام تعهدی غیراختیاری^[۶۱] در طول زمان ثابت هستند در حالی که واقعا چنین نیست. در این مدل که سعی در تفکیک اقلام تعهدی اختیاری^[۶۲]و غیراختیاری دارد، سعی شده است که تأثیر شرایط اقتصادی یک واحد تجاری بر اقلام تعهدی غیراختیاری را کنترل کند. در مدل جونز ابتدا کل اقلام تعهدی به شرح زیر محاسبه می‌گردد :

 

۱) = –– + – TA_i,t

 

که در آن:

 

TA_i,t : کل اقلام تعهدی شرکتi در سالt

 

CA _i,tΔ : تغییر در دارایی‌های جاری شرکت i بین سالt و t^-1

 

C _i,tΔ : تغییر در بدهی‌های جاری شرکت i بین سال t و t^-1

 

CASH _i,tΔ :تغییر در وجه نقد شرکت i بین سالt و t^-1

 

STD _i,tΔ : تغییر در حصه جاری بدهی‌های بلندمدت شرکت i بین سال t و t^-1

 

DEP_i,t: هزینه استهلاک شرکت i در سالt

 

پس از محاسبه کل اقلام تعهدی، پارامترهای ƴ, β , α به منظور تعیین اقلام تعهدی غیراختیاری، از طریق فرمول زیر برآورد می‌شوند :

 

۲)

 

که در آن :

 

TA_i.t: کل اقلام تعهدی شرکتiدرسالt

 

REV _i,tΔ : تغییر در درآمد فروش شرکتiبین سال t و t^-1

 

_i,t PPE : اموال، ماشین آلات و تجهیزات ناخالص شرکت i در سال t

 

A_i,t-1 : کل ارزش دفتری دارایی‌های شرکت i در سال t^-1

 

_i,tɛ : اثرات نامشخص اثرات تصادفی

 

ƴ,β, α : پارامترهای برآورد شده شرکت i

 

پس از محاسبه پارامترهای ƴ,β, α از طریق روش حداقل مربعات(OLS) طبق فرمول ذیل اقلام تعهدی غیر اختیاری به شرح زیر تعیین می‌شود :

 

۳)

 

که در آن:

 

NDA_i,t: اقلام تعهدی غیراختیاری شرکت iدر سال t

 

در مرحله آخر، اقلام تعهدی اختیاری(DA) به شرح زیر حساب می‌شود:

 

۴) DA_i,t=TA_i,t – NDA_i,t

 

لازم به یادآوری است که مجموع اقلام تعهدی به روش زیر محاسبه می‌شود :

 

۵) TA=NI – CFO

 

که در آن:

 

TA: کل اقلام تعهدی

 

CFO: وجه نقد حاصل از عملیات

 

NI: سود خالص می‌باشد (جیانکسین و مانو گاپتا^[۶۳]۱، ۲۰۰۹، ۱۶۵۴).

 

د)مدل صنعت

 

این مدل ‌در سال‌ ۱۹۹۱ توسط دچو و اسلن ارائه شده است همانند مدل دی آنجلو در این مدل نیز فرض ثابت بودن NDA در طول زمان تعدیل شده است. در این مدل فرض می‌شود که اختلاف شاخص‌های مربوط به اقلام تعهدی غیر اختیاری در صنایع مختلف یکسان بوده و نیز فرض می‌گردد که انحراف در تعیین بخش غیراختیاری اقلام تعهدی، در شرکت هایی که در یک صنعت هستند، معمولی است. مدل صنعت برای محاسبه NDA به شرح زیر است:

 

)

 

که در آن:

 

NDA_t : اقلام تعهدی غیراختیاری درسالt

 

Median(TA_t/A_t-1) : ارزش میانه کل اقلام تعهدی برای تمام شرکت‌های نمونه کنترلی در سالt که از طریق جمع کل دارایی‌ها هم وزن شده‌اند .

 

_۱ , β_۲β : پارامترهای خاص شرکت هستند که با بهره گرفتن از OLS مشاهدات برآورد می‌شوند. (فضل جو، ۱۳۸۷، ۳۴(

 

د) مدل تعدیل شده جونز

 

یک فرض تلویحی به کار برده شده در مدل جونز این است که درآمدها جزء اقلام غیراختیاری هستند. مد نظر قرار دادن این فرض اگر سود واحد تجاری از طریق درآمدها و اقلام اختیاری درآمد حاصل شود، در این صورت کاربرد مدل جونز باعث انتقال سود مدیریت حاصل شده از اقلام تعهدی اختیاری خواهد شد(بهارمقدم، ۱۳۸۴) . این مسئله محدودیت هایی را برای کاربرد مدل جونز به وجود آورد. دیچو و همکاران^[۶۴](۱۹۹۵) با ارائه مدلی که از آن پس “مدل تعدیل شده جونز” نام گرفت، این مدل را با مدل‌های جونز، هیلی و دی آنجلو و نیز مدل صنعت، مورد مقایسه قرار دادند و ‌به این نتیجه رسیدند که مدل تعدیل شده جونز از قدرت بیشتری برای کشف مدیریت سود در نهادهای تجاری برخوردار است. ‌بنابرین‏ در تحقیق حاضر برای بررسی مدیریت سود در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از مدل تعدیل شده جونز استفاده می‌شود (چی فونگ، ۲۰۰۹، ۷۱۸۴).

 

به نظر دیچو و همکاران در مدل جونز به طور ضمنی فرض بر آن است که اقلام درآمد، نه در زمان برآورد پارامترهای مدل(دوره رویداد) و نه در زمان مدیریت تخمین سود(دوره برآورد)، مورد اعمال نظر و دستکاری مدیریت قرار نمی‌گیرند. آن ها با نقض این فرض، تغییرات فروش (درآمد) را در دوره برآورد، نشأت گرفته از مدیریت سود می‌دانند. ‌بنابرین‏ با وارد کردن تغییرات حسابهای دریافتنی ‌به این منظور در مدل اولیه جونز، “مدل تعدیل شده جونز” را که تعدیل مدل شماره (۳) جونز است به شرح زیر ارائه دادند :

 

دررابطه یادشده RECΔ معرف حسابهای دریافتنی است (چانگ و همکاران، ۲۰۰۹، ۱۵۴).

 

۲-۲) عدم تقارن اطلاعاتی

 

۲-۲-۱) مقدمه

 

با توجه به جنبه‌های اقتصادی اطلاعات، گزارشگری مالی و سیستم حسابداری نقش حیاتی را در بازار سرمایه ایفا می‌کند، هدف اصلی گزارشگری مالی تأمین نیازهای اطلاعاتی سرمایه گذاران است. سرمایه گذاران و استفاده کنندگان با بهره گرفتن از اطلاعات حسابداری عملکرد آتی شرکت را پیش‌بینی و از آن برای ارزش گذاری شرکت استفاده می‌کنند. تصمیم گیری دقیق از جانب اشخاص، شرکت ها، دولت و غیره برای توزیع مناسب و کارایی منابع مالی امری اجتناب ناپذیر است. برای این گونه تصمیم گیری ها، تصمیم گیرندگان باید اطلاعاتی قابل اتکا در اختیار داشته باشند. در واقع، هدف حسابداری کمک ‌به این تصمیم گیرندگان است؛ از سوی دیگر، سرمایه گذاری از موارد ضروری و اساسی در فرایند رشد و توسعه اقتصادی کشور است.

 

یکی از عوامل مؤثر در تصمیم گیری، اطلاعات مناسب و مرتبط با موضوع تصمیم است. در صورتی که اطلاعات مورد نیاز به صورتی نامتقارن بین افراد توزیع شود(انتقال اطلاعات به صورت نابرابر صورت گیرد)، می‌تواند نتایج متفاوتی را نسبت به موضوعی واحد سبب شود. ‌بنابرین‏، قبل از این که خود اطلاعات برای فرد تصمیم گیرنده مهم باشد، این کیفیت توزیع اطلاعات است که باید به صورت دقیق مورد ارزیابی قرار گیرد.

 

۲-۲-۲) شکل گیری مفهوم عدم تقارن اطلاعاتی

 

متغیرهای تحقیق

 

موضوعات تحقیق دارای مفاهیمی مجرد و ذهنی هستند. برای اینکه عملا تحقیق را انجام دهیم. مفاهیم باید به متغیر تبدیل شوند. مفاهیم وقتی به متغیر تبدیل می‌شوند که بتوانیم به آن ها مقدار و درجات آن ها را تعیین کنیم. همچنین باید بین متغیرهای وابسته، مستقل و کنترل و بین متغیرهای گسسته و پیوسته تفاوت قائل شد (ایران نژاد، ۱۳۸۲: ۴۷).

 

این تحقیق با عنایت به فرضیه‌ها و نوع پرسشنامه طراحی شده متغیرهای: مستقل، متغیر وابسته و میانجی را دارا می‌باشد که هر کدام متناظر با یکی از فرضیه‌ها هستند.

 

متغیر مستقل

 

متغیر مستقل، متغیری است که انتظار می رود تغییر در متغیر وابسته را توضیح دهد به عبارت دیگر متغیر مستقل، متغیر روشنگر است. فرض می شود که این متغیر علت تغییر در متغیر وابسته است (ایران نژاد، ۱۳۸۲: ۴۸).

 

در این تحقیق، متغیر مستقل عبارت است از: سیستم جامع یکنواخت کالا که اطلاعات و گزارشات لازم را جهت مدیریت و کنترل موجودی انواع کالا در انبارها را در اختیار مدیران مجتمع قرار می‌دهد تا از خسارت ناشی از کمبود کالا و همچنین انجام خریدهای بی‌رویه و انباشت سرمایه جلوگیری ‌نماید.

 

متغیر وابسته

 

می توان گفت متغیر وابسته نتیجه متغیر مستقل است. متغیر وابسته متغیر معیار نیز نامیده می شود (ایران نژاد، ۱۳۸۲: ۴۸). متغیر وابسته در این تحقیق، میزان رضایتمندی کاربران می‌باشند که این متغیرها متناظر با فرضیات تحقیق هستند.

 

متغیر میانجی (مداخله گر)

 

متغیری است که واسطه ای بین متغیر مستقل و وابسته قرار می‌گیرد. فرایند تهیه و تدارک کالا در این تحقیق به ‌عنوان متغیر میانجی است.

 

متغیرهای عملیاتی

 

سیستم جامع یکنواخت کالا

 

این سامانه با مدیریت و کنترل موجودی انواع کالاها در انبارهای صنعت نفت از یک طرف از کمبود کالا و خسارت‌های ناشی از آن جلوگیری کرده و از طرفی با دادن اطلاعات درست و بهنگام از این موجودی ها از خریدهای بی‌رویه و در نتیجه انباشت سرمایه ممانعت می‌کند (فن آوری اطلاعات و ارتباطات وزارت نفت^[۱۳] (فاوا) ، ۱۳۹۳).

 

رضایت مندی کاربران

 

رضایتمندی عبارت است از احساس و یا نگرش نسبت به یک محصول یا خدمت بعد از استفاده از آن (جمال^[۱۴]، ۲۰۰۹).

 

کیفیت همان چیزی است که مشتری می‌گوید. یعنی باید درست همان چیزی که او می‌خواهد به او داده شود. ‌بنابرین‏ رضایت مصرف کننده بستگی به کیفیت کالاهای ما دارد (سازمان بهره وری سنگاپور. ۱۳۷۶).

فرایند تهیه و تدارک کالا

 

هدف تامین کالای مورد نیاز واحدها و اطمینان از تطابق محصول خریداری شده با الزامات مشخص شده خرید می‌باشد، که شامل کلیه سفارشات مواد، قطعات یدکی، ابزارهای مصرفی، کالاهای سرمایه ای و خرید خدمات می‌باشد (محمد آقایی تالاری، ۱۳۹۱).

 

ارزیابی عملکرد

 

به فرایند پیچیدۀ سنجش، ارزش گذاری و قضاوت در خصوص عملکرد اطلاق می شود. به فرایند سنجش و اندازه گیری و مقایسه میزان و نحوه دستیابی به وضعیت مطلوب و مورد نظر اطلاق می شود (انواری رستمی، علی اصغر. ۱۳۸۶).

 

بهبود مستمر فرآیندها

 

فلسفه ای است که دمینگ^[۱۵] آن را این گونه توصیف می‌کند” اقدامات بهبود که موفقیت را افزایش و شکست را کاهش می‌دهد”. رویکردی است که به طور مستمر اهداف بالاتری را برای یک فرایند تعریف خواهد نمود. به عبارت دیگر بهبود فرایند، یعنی بهبود تمامی اقدام­ها در سطوح مختلف کاری و یا بررسی نیازهای کارکنان، مشتریان و در نهایت برطرف کردن مشکلات و افزایش سطح رضایتمندی وکاهش میزان خطا است. به طور کلی بهبود فرایند ‌به این معنی است که ما چگونه می‌توانیم کارهایمان و روند انجام کار را بهتر از قبل انجام دهیم.

 

مدیریت زنجیره تامین کالا

 

مدیریت زنجیره تامین کالا شامل مجموعه عناصر تامین کنندگان، تهیه کنندگان سرویس لجستیک^[۱۶]، سازندگان، توزیع کنندگان و فروشندگان است که جریان های مربوط به مواد خام، محصولات و جریان اطلاعاتی در بین این عناصر وجود دارد (کوپژاک^[۱۷]، ۱۹۹۷).

 

 

 

‌پاسخ‌گویی‌

 

علاقه مندی به فراهم ساختن خدمت مناسب و در کل کمک به مشتریان، احساس مسئولیت کردن (ریاحی و الوانی، ۱۳۸۲: ۴۳)

 

استفاده از نظرات ارباب رجوع، تمایل به حل سریع مشکلات ارباب رجوع (عالی، ۱۳۸۱: ۷۰)

 

خدمات پشتیبانی

 

فرآیندی است که به طور غیرمستقیم و با تأمین منابع مورد نیاز فرآیندهای اصلی در جهت تأمین نیازها و انتظارات مشتری های نهایی عمل می‌کند.

 

رابط کاربر

 

رابط کاربر نقش اصلی تعامل بین کاربر با نظام رایانه ای را برعهده دارد و از اهمیت فراوانی در فرایند جستجو و بازیابی اطلاعات بر خورداراست (عباس پور، ۱۳۸۵).

 

رابط کاربر محیطی در نظام های رایانه ای اعم از سایت ها، پایگاه ها، نرم افزارها و مانند آن ها که میان ماشین و کاربر تعامل ایجاد می‌کند، یعنی انتقال اطلاعات از کاربر به نظام و بالعکس (یوو^[۱۸]، ۲۰۰۲).

 

انعطاف پذیری

 

یعنی نرم‌افزار با توجه به سطح مهارت، ویژگی ها و نیازها، راه های مناسبی را برای رسیدن پاسخ در اختیار می‌گذارد.

 

سرعت

 

تنظیم فرایند ارائه خدمات جهت حذف اقدامات اضافی و تکراری

 

تحویل به موقع کالا یا خدمت (ریاحی و الوانی، ۱۳۸۲: ۴۱)

 

دقت

 

درستی و صحت در خدمات ارئه شده

 

تلاش مدیریت در جهت کاهش خطا ها(ریاحی، ۱۳۸۲: ۶۸)

 

تدابیر کنترلی و پیشگیرانه برای جلوگیری از اشتباهات و مراجعات مکرر(خاکی، ۱۳۷۹: ۲)

 

سادگی^[۱۹]

 

سادگی عبارت است از درجۀ توافقی که افراد مختلف در روشن بودن معانی مفهوم دارند.

 

کیفیت

 

کیفیت عبارت است از مجموعه جنبه ها و ویژگی های یک فرآورده یا خدمت که عامل تعیین کننده ای برای ‌پاسخ‌گویی‌ به نیازهای تصریحی و تلویحی از پیش تعیین شده به شمار می رود. این مجموعه، عواملی مانند ایمنی، نحوه کار، قابلیت اتکا، به موقع بودن، ارزشمندی و کارایی یک فرآورده یا خدمت و همچنین فعالیت های مربوط به تولید آن را در برمی گیرد (زمردیان، ۱۳۷۳: ۴۰).

 

فصل دوم: ادبیات پژوهش

 

• • بخش اول: مبانی نظری متغیرها (سیستم جامع یکنواخت کالا، فرایند تهیه و تدارک کالا، رضایتمندی کاربران)

 

• • بخش دوم: پیشینه تحقیق

 

• • چارچوب نظری تحقیق

 

• مدل مفهومی تحقیق

 

نمای کلی سیستم جامع یکنواخت کالا

 

این سیستم که در مقایسه با نرم افزارهای فنی و بازرگانی بین‌المللی به عنوان یکی از پیچیده ‌ترین سیستم ها محسوب می‌گردد، تماما توسط کارشناسان و متخصصین ایرانی در صنعت نفت طراحی، ساخت و پیاده سازی شده است.

 

مشخصات کلی و زیرسیستم های این سیستم به قرار زیر می‌باشد:

 

• • تعداد زیرسیستم های طراحی شده: ۲۰ زیر سیستم اصلی

 

• • تعداد برنامه های نوشته شده: متجاوز از ۳۵۰۰ برنامه به زبان نسل چهارم

 

• • سکوی سخت افزاری آی بی ام مین فریم^[۲۰] و قابل اجرا روی سایر رده‌ها و مارک های رایانه اعم از مینی و ریز رایانه

 

• • سکوی نرم افزاری: AD/Advantage

 

• • پیاده شده در انبارها: متجاوز از ۱۲۰ انبار در سراسر کشور

 

• • تعداد اقلام تحت پوشش (درحال حاضر): ۱۸۰۰۰۰۰ قلم